Τα ατμοσφαιρικά μεσαιωνικά χωριά της μαστίχας, οι ιδιαίτερες, πανέμορφες παραλίες, η ζωντανή Χώρα, τα αρχοντικά σπίτια με τους ανθόκηπους και τα περιβόλια των εσπεριδοειδών στα Καμπόχωρα, η παγκοσμίου φήμης Νέα Μονή, που συμπεριλαμβάνεται στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, τα έθιμα που διατηρούνται και η μαστίχα που συνεχίζει να καλλιεργείται. Η Χίος είναι ένα διαφορετικό νησί. Ή, πιο σωστά, ένας διαφορετικός κόσμος...Αποψη του λιμανιού της Χίου, με τα νεοκλασικά της προκυμαίας σε πρώτο πλάνο.
Το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το δέκατο της Μεσογείου, η Χίος, εκτείνεται υπερήφανα στο Ανατολικό Αιγαίο, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι του Τσεσμέ, κοντά στη Σμύρνη, με σημαντικές εμπορικές, οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις με τα μικρασιατικά παράλια από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες μας.
Η μοναδικότητα της Χίου, με τα 64 χωριά της και τους περίπου 54.000 κατοίκους της, είναι ταυτισμένη σε ολόκληρο τον κόσμο με την περίφημη μαστίχα, που φύεται στο νότιο τμήμα της. Εδώ και αιώνες, από την εποχή του Γαληνού και του Πλίνιου, οι μαστιχοκαλλιεργητές "κεντούν" τον κορμό του για να τρυγήσουν τις πολύτιμες σταγόνες της ρητίνης του, που δίνει άρωμα, γεύση, καλλωπίζει και θεραπεύει.
Οι ρίζες του νησιού στην ομορφιά και την ιστορία πηγαίνουν βαθιά: Οι αρχαίοι ονόμαζαν το κρασί της Βόρειας Χίου (τον Αριούσιο Οίνο) νέκταρ των θεών και ο Χριστόφορος Κολόμβος στρατολόγησε από το νησί ναυτικούς και χαρτογράφους για τα ταξίδια του. Η Χίος είναι ένα ιδιαίτερο νησί, που εκπλήσσει διαρκώς τους επισκέπτες.
Είναι οι λαλάδες (τουλίπες) στα χιώτικα λιβάδια, ο εντυπωσιακός ρουκετοπόλεμος ανάμεσα στα καμπαναριά των εκκλησιών το Πάσχα στο Βροντάδο, η βυζαντινή Νέα Μονή με τα θαυμάσια ψηφιδωτά της, η ηφαιστειογενής παραλία στα Μαύρα Βόλια, ο υποβλητικός Ανάβατος και τα έξοχα αρχοντικά του Κάμπου, τα "ξυστά" βάζα, τα φυτικά μοτίβα και τα γεωμετρικά σχήματα που στολίζουν τις προσόψεις των σπιτιών στο Πυργί, τα κεραμεικά στα Αρμόλια, τα ονόματα των μεγάλων εφοπλιστών του νησιού (Λαιμός, Λιβανός, Τσάκος, Χανδρής κ.ά.), τα νησάκια-δορυφόροι της Χίου, οι Οινούσσες και τα Ψαρά, πατρίδα του Κωνσταντίνου Κανάρη. Θέλετε κι άλλα;
Το νησί της Χίου διαθέτει εξαιρετική ποικιλία και μεγάλη γκάμα επιλογών αναφορικά με τις παραλίες του.
Το νησί στους αιώνες
Υπολογίζεται ότι η Χίος εποικήθηκε στα μέσα του 11ου αιώνα π.Χ. από τους Ιωνες, ενώ στα χρόνια του Κύρου ή του Δαρείου, μεταξύ 518-513 π.Χ., το νησί υποτάχθηκε στους Πέρσες. Μετά τους Μηδικούς Πολέμους η Χίος εντάχθηκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και αργότερα πέρασε στη σφαίρα επιρροής των Μακεδόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Στα βυζαντινά χρόνια η Χίος υπέστη επανειλημμένως τη μανία των Σαρακηνών πειρατών, ανάμεσα στον 8ο και τον 10ο μ.Χ. αιώνα, κι αργότερα, στην περίοδο των Βενετών και, κυρίως, των Γενουατών, γνώρισε τεράστια άνθηση με τη συστηματοποίηση της καλλιέργειας, της εκμετάλλευσης και του εμπορίου της μαστίχας και την εισαγωγή των εσπεριδοειδών.
Η διαλογή και ο καθαρισμός της μαστίχας αποτελούν αφορμή κοινωνικής συναναστροφής στα μαστιχοχώρια.
Από τα μέσα του 16ου αιώνα η Χίος βρέθηκε υπό οθωμανική κατοχή και το 1822 γνώρισε ολοκληρωτική καταστροφή, όταν οι Τούρκοι, ως αντίποινα στην εξέγερση των ντόπιων, κατέσφαξαν 25.000 Χιώτες και πούλησαν σε σκλαβοπάζαρο άλλους 80.000, σε μια πράξη που, χάρη στον πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά "Η σφαγή της Χίου", έγινε στην Ευρώπη το σύμβολο της οθωμανικής αγριότητας και θηριωδίας και πύκνωσε τις φωνές των φιλελλήνων για την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Από το 1912 η Χίος ενώθηκε και τυπικά με την Ελλάδα.
Στη Χώρα και στον Κάμπο
Οι κάτοικοι του νησιού, άνθρωποι με παράδοση στο εμπόριο, στη ναυτοσύνη, με μεγάλες κοινότητες ομογενών στις ΗΠΑ και στην Αγγλία, διαπνέονται από εξωστρέφεια και ανοιχτό πνεύμα. Η πόλη της Χίου αριθμεί περίπου 24.000 κατοίκους, διατηρεί φοιτητικά τμήματα και φοιτητόκοσμο, χάρη στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το κεντρικό τμήμα του οποίου στεγάζεται σε ένα πανέμορφο χιώτικο αρχοντικό με κήπο (πρώην Μιχάλειο Ορφανοτροφείο).
Το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το δέκατο της Μεσογείου, η Χίος, εκτείνεται υπερήφανα στο Ανατολικό Αιγαίο, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι του Τσεσμέ, κοντά στη Σμύρνη, με σημαντικές εμπορικές, οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις με τα μικρασιατικά παράλια από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες μας.
Η μοναδικότητα της Χίου, με τα 64 χωριά της και τους περίπου 54.000 κατοίκους της, είναι ταυτισμένη σε ολόκληρο τον κόσμο με την περίφημη μαστίχα, που φύεται στο νότιο τμήμα της. Εδώ και αιώνες, από την εποχή του Γαληνού και του Πλίνιου, οι μαστιχοκαλλιεργητές "κεντούν" τον κορμό του για να τρυγήσουν τις πολύτιμες σταγόνες της ρητίνης του, που δίνει άρωμα, γεύση, καλλωπίζει και θεραπεύει.
Οι ρίζες του νησιού στην ομορφιά και την ιστορία πηγαίνουν βαθιά: Οι αρχαίοι ονόμαζαν το κρασί της Βόρειας Χίου (τον Αριούσιο Οίνο) νέκταρ των θεών και ο Χριστόφορος Κολόμβος στρατολόγησε από το νησί ναυτικούς και χαρτογράφους για τα ταξίδια του. Η Χίος είναι ένα ιδιαίτερο νησί, που εκπλήσσει διαρκώς τους επισκέπτες.
Είναι οι λαλάδες (τουλίπες) στα χιώτικα λιβάδια, ο εντυπωσιακός ρουκετοπόλεμος ανάμεσα στα καμπαναριά των εκκλησιών το Πάσχα στο Βροντάδο, η βυζαντινή Νέα Μονή με τα θαυμάσια ψηφιδωτά της, η ηφαιστειογενής παραλία στα Μαύρα Βόλια, ο υποβλητικός Ανάβατος και τα έξοχα αρχοντικά του Κάμπου, τα "ξυστά" βάζα, τα φυτικά μοτίβα και τα γεωμετρικά σχήματα που στολίζουν τις προσόψεις των σπιτιών στο Πυργί, τα κεραμεικά στα Αρμόλια, τα ονόματα των μεγάλων εφοπλιστών του νησιού (Λαιμός, Λιβανός, Τσάκος, Χανδρής κ.ά.), τα νησάκια-δορυφόροι της Χίου, οι Οινούσσες και τα Ψαρά, πατρίδα του Κωνσταντίνου Κανάρη. Θέλετε κι άλλα;
Το νησί της Χίου διαθέτει εξαιρετική ποικιλία και μεγάλη γκάμα επιλογών αναφορικά με τις παραλίες του.
Το νησί στους αιώνες
Υπολογίζεται ότι η Χίος εποικήθηκε στα μέσα του 11ου αιώνα π.Χ. από τους Ιωνες, ενώ στα χρόνια του Κύρου ή του Δαρείου, μεταξύ 518-513 π.Χ., το νησί υποτάχθηκε στους Πέρσες. Μετά τους Μηδικούς Πολέμους η Χίος εντάχθηκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και αργότερα πέρασε στη σφαίρα επιρροής των Μακεδόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Στα βυζαντινά χρόνια η Χίος υπέστη επανειλημμένως τη μανία των Σαρακηνών πειρατών, ανάμεσα στον 8ο και τον 10ο μ.Χ. αιώνα, κι αργότερα, στην περίοδο των Βενετών και, κυρίως, των Γενουατών, γνώρισε τεράστια άνθηση με τη συστηματοποίηση της καλλιέργειας, της εκμετάλλευσης και του εμπορίου της μαστίχας και την εισαγωγή των εσπεριδοειδών.
Η διαλογή και ο καθαρισμός της μαστίχας αποτελούν αφορμή κοινωνικής συναναστροφής στα μαστιχοχώρια.
Από τα μέσα του 16ου αιώνα η Χίος βρέθηκε υπό οθωμανική κατοχή και το 1822 γνώρισε ολοκληρωτική καταστροφή, όταν οι Τούρκοι, ως αντίποινα στην εξέγερση των ντόπιων, κατέσφαξαν 25.000 Χιώτες και πούλησαν σε σκλαβοπάζαρο άλλους 80.000, σε μια πράξη που, χάρη στον πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά "Η σφαγή της Χίου", έγινε στην Ευρώπη το σύμβολο της οθωμανικής αγριότητας και θηριωδίας και πύκνωσε τις φωνές των φιλελλήνων για την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Από το 1912 η Χίος ενώθηκε και τυπικά με την Ελλάδα.
Στη Χώρα και στον Κάμπο
Οι κάτοικοι του νησιού, άνθρωποι με παράδοση στο εμπόριο, στη ναυτοσύνη, με μεγάλες κοινότητες ομογενών στις ΗΠΑ και στην Αγγλία, διαπνέονται από εξωστρέφεια και ανοιχτό πνεύμα. Η πόλη της Χίου αριθμεί περίπου 24.000 κατοίκους, διατηρεί φοιτητικά τμήματα και φοιτητόκοσμο, χάρη στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το κεντρικό τμήμα του οποίου στεγάζεται σε ένα πανέμορφο χιώτικο αρχοντικό με κήπο (πρώην Μιχάλειο Ορφανοτροφείο).
Οι καλοκαιρινές αποχρώσεις του γαλάζιου στο Ανατολικό Αιγαίο και τα γήινα χρώματα της Χίου.
Ο δρόμος της Προκυμαίας συγκεντρώνει την περισσότερη κίνηση στη Χώρα, με εστιατόρια, καφέ, ξενοδοχεία και καταστήματα, ενώ στην κεντρική πλατεία Βουνακίου συναντάμε, μεταξύ άλλων, το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Χίου, σημαντικό κύτταρο Πολιτισμού για την πόλη. Από την πλατεία ξεκινά και η Απλωταριά, ο πλακόστρωτος δρόμος που σφύζει τις καθημερινές από ζωή, καθώς συγκεντρώνει την εμπορική κίνηση. Δεξιά και αριστερά διασταυρώνονται γραφικά δρομάκια της πόλης κι ανάμεσα σε πλήθος εμπορικών ο επισκέπτης θα βρει περίφημα χιώτικα γλυκά κουταλιού από εσπεριδοειδή, λικέρ, ποτά και προϊόντα βασισμένα στη μαστίχα, τοπικό ούζο κ.λπ.
Η Βιβλιοθήκη "Κοραής" της Χίου είναι από τις σημαντικότερες και παλαιότερες βιβλιοθήκες της Ελλάδας και αρχικά (1792) λειτούργησε ως παράρτημα της Μεγάλης Σχολής της Χίου.
Ο πετρόχτιστος Ανάβατος λειτουργεί ως οχυρωματική κατασκευή, ακολουθώντας τη γραμμή του βράχου μέχρι ψηλά.
Ο Αδ. Κοραής, καταγόμενος από εμπορική οικογένεια του νησιού, υπήρξε εκ των στυλοβατών της ίδρυσης και του εξοπλισμού της Βιβλιοθήκης και το άγαλμά του κοσμεί το προαύλιο του κτιρίου, ενώ στον επάνω όροφο λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο με εκθέματα κυρίως από τις προσωπικές συλλογές του Φίλιππου Αργέντη.
Η πόλη διαθέτει ακόμη Αρχαιολογικό και Βυζαντινό Μουσείο, με ευρήματα από το νησί, καθώς και Ναυτικό Μουσείο, που αναδεικνύει τη σπουδαία ναυτική παράδοση των Χιωτών. Μέσα στο Κάστρο της Χίου βρίσκεται και το Μουσείο Ιουστινιάνι, με ευρήματα από τη βυζαντινή έως και τη γενουατική περίοδο. Το άλλοτε σημαντικό φρουριακό συγκρότημα της πόλης, στη βόρεια άκρη του λιμανιού, φτιάχτηκε αρχικά τον 8ο με 9ο αιώνα, δέχτηκε προσθήκες και επεκτάσεις από τους κατακτητές του νησιού και για πολλούς αιώνες υπήρξε το διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της χώρας.
Παραδοσιακές στολές, χοροί και πανηγύρια για το απόσταγμα της σούμας στο χωριό Μεστά.
Νότια της πόλης εκτείνεται η περιοχή του Κάμπου, με τα λεγόμενα Καμπόχωρα. Στις ειδυλλιακές εκτάσεις του ο επισκέπτης συναντά περίκλειστα περιβόλια με εσπεριδοειδή, ανθόκηπους και σπίτια με βοτσαλωτές αυλές, μαγγανοπήγαδα, όλα πίσω από ψηλούς τοίχους (παλιών γενουάτικων) αρχοντικών χτισμένων με χαρακτηριστικές κόκκινες και ωχρές θυμιανούσικες πέτρες. Βόρεια από τη Χώρα εκτείνεται η κατάφυτη κωμόπολη Βροντάδος, με ιδιαίτερη εφοπλιστική και ναυτική παράδοση.
Μετά τη Χώρα και το Βροντάδο, τα Καρδάμυλα, στη βόρεια Χίο, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος οικισμός του νησιού, με λιμάνι το Μάρμαρο. Η εκτεταμένη αστική ανάπτυξη, χάρη στους ναυτικούς και τους εφοπλιστές, είχε αρνητικές συνέπειες στη διάσωση του παραδοσιακού χαρακτήρα του οικισμού. Στον δρόμο προς τα Καρδάμυλα συναντάμε και το παραθαλάσσιο χωριό Λαγκάδα, που φημίζεται για τις ψαροταβέρνες του.
Βέσσα. Χαρακτηριστικά σπίτια και γειτονιά στο χιώτικο μαστιχοχώρι, γενέτειρα του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντίνου Ε’ (1897-1901).
Η βορειοδυτική Χίος αποτελεί έναν παρθένο προορισμό, σχεδόν απαλλαγμένο από την τουριστική κίνηση, καθώς ανάμεσα στο όρη Πεληναίο και Αμανή οι κάτοικοι των χωριών ζουν από την καλλιέργεια της γης.
Ξεχωριστές παραλίες
Η δημοφιλέστερη παραλία του νησιού, ο Καρφάς, βρίσκεται 7 χιλιόμετρα νοτίως της χώρας. Στην αμμώδη έκταση του ομώνυμου όρμου ο επισκέπτης θα βρει μια πλήρως οργανωμένη και πολυσύχναστη παραλία, με ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, τουριστικά καταστήματα και πλούσια νυχτερινή ζωή. Κοντά στον Καρφά υπάρχει και η οργανωμένη παραλία του Μέγα Λημνιώνα, επίσης πλούσια σε τουριστικές εγκαταστάσεις.
Το Ναυτικό Μουσείο Χίου υπενθυμίζει στον επισκέπτη τη σπουδαία ναυτική παράδοση του νησιού.
Προς την αντίθετη κατεύθυνση από την πόλη, προς Βορρά, εκτείνεται η βοτσαλωτή παραλία της Δασκαλόπετρας ή της Πέτρας του Ομήρου.
Λαξεύματα σε βράχο της περιοχής θεωρήθηκαν λανθασμένα ως τοποθεσία όπου δίδασκε ο Ομηρος, καθώς, σύμφωνα με γραπτές πηγές, ο επικός ποιητής έζησε και δίδαξε στη Χίο, ωστόσο στην πραγματικότητα πρόκειται για ιερό της θεάς Κυβέλης.
Κοντά στο χωριό Καλιμασσιά υπάρχει η παραλία της Αγίας Φωτεινής ή Αγία Φωτιά, με λευκό βότσαλο, ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες. Στη νοτιοανατολική Χίο και σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από τη Χώρα είναι η επίσης οργανωμένη παραλία της Κώμης, με ποικίλες τουριστικές εγκαταστάσεις. Στη δυτική ακτή του νησιού, 30 χιλιόμετρα από την πόλη, υπάρχει η παραλία κοντά στο χωριό Λιθί, με εξαιρετικές ταβέρνες για ψάρι. Τέλος, κοντά στα Καρδάμυλα βρίσκονται ο παραθαλάσσιος οικισμός και η παραλία του Ναγού.
Σύγχρονο μπρούντζινο γυναικείο άγαλμα, με φόντο τον προμαχώνα από το κάστρο της Χίου.
Στο Εμποριό, 6 χιλιόμετρα από το Πυργί, εκτός από τις διάσπαρτες βίλες των εφοπλιστών υπάρχει και η ξεχωριστή παραλία Μαύρα Βόλια, τα μαύρα βότσαλα της οποίας είναι κατάλοιπο της ηφαιστειογενούς δραστηριότητας στην περιοχή. Το Φώκι και τα Βρουλίδια είναι ακόμη δύο παραλίες παρόμοιας φυσικής ομορφιάς κοντά στον παραθαλάσσιο οικισμό του Εμποριού. Κοντά στη Βολισσό ο επισκέπτης της Χίου έχει αρκετές επιλογές για μπάνιο.
Στην ερημική παραλία Λαμψά, με τα βαθιά, παγωμένα νερά της, στον Μάναγρο, τη μεγαλύτερη παραλία του νησιού με χοντρή άμμο και μήκος 1,5 χιλιόμετρο, στον οικισμό Λήμνος και στο επίνειο της Βολισσού, στα Λημνιά, όπου υπάρχουν και μικρές ταβέρνες, καφέ και καταλύματα.
Ειδυλλιακός περίκλειστος κήπος στον Κάμπο.
Η γνωστότερη παραλία της βορειοδυτικής Χίου, με χοντρή άμμο, είναι τα Λευκάθια, που είναι οργανωμένη πλαζ, όπως και τα Μαγεμένα. Ενα χιλιόμετρο μετά τη διασταύρωση του δρόμου για το Λιθί, ένας σχετικά ομαλός χωματόδρομος οδηγεί στην παραλία Γυάλι.
Από τον δρόμο Αυγώνυμα-Σιδηρούντα ο επισκέπτης φτάνει στις παραλίες Σανί (με περπάτημα δέκα λεπτών) και Ελίντα.
Τα μεσαιωνικά χωριά
Ο δρόμος της Προκυμαίας συγκεντρώνει την περισσότερη κίνηση στη Χώρα, με εστιατόρια, καφέ, ξενοδοχεία και καταστήματα, ενώ στην κεντρική πλατεία Βουνακίου συναντάμε, μεταξύ άλλων, το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Χίου, σημαντικό κύτταρο Πολιτισμού για την πόλη. Από την πλατεία ξεκινά και η Απλωταριά, ο πλακόστρωτος δρόμος που σφύζει τις καθημερινές από ζωή, καθώς συγκεντρώνει την εμπορική κίνηση. Δεξιά και αριστερά διασταυρώνονται γραφικά δρομάκια της πόλης κι ανάμεσα σε πλήθος εμπορικών ο επισκέπτης θα βρει περίφημα χιώτικα γλυκά κουταλιού από εσπεριδοειδή, λικέρ, ποτά και προϊόντα βασισμένα στη μαστίχα, τοπικό ούζο κ.λπ.
Η Βιβλιοθήκη "Κοραής" της Χίου είναι από τις σημαντικότερες και παλαιότερες βιβλιοθήκες της Ελλάδας και αρχικά (1792) λειτούργησε ως παράρτημα της Μεγάλης Σχολής της Χίου.
Ο πετρόχτιστος Ανάβατος λειτουργεί ως οχυρωματική κατασκευή, ακολουθώντας τη γραμμή του βράχου μέχρι ψηλά.
Ο Αδ. Κοραής, καταγόμενος από εμπορική οικογένεια του νησιού, υπήρξε εκ των στυλοβατών της ίδρυσης και του εξοπλισμού της Βιβλιοθήκης και το άγαλμά του κοσμεί το προαύλιο του κτιρίου, ενώ στον επάνω όροφο λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο με εκθέματα κυρίως από τις προσωπικές συλλογές του Φίλιππου Αργέντη.
Η πόλη διαθέτει ακόμη Αρχαιολογικό και Βυζαντινό Μουσείο, με ευρήματα από το νησί, καθώς και Ναυτικό Μουσείο, που αναδεικνύει τη σπουδαία ναυτική παράδοση των Χιωτών. Μέσα στο Κάστρο της Χίου βρίσκεται και το Μουσείο Ιουστινιάνι, με ευρήματα από τη βυζαντινή έως και τη γενουατική περίοδο. Το άλλοτε σημαντικό φρουριακό συγκρότημα της πόλης, στη βόρεια άκρη του λιμανιού, φτιάχτηκε αρχικά τον 8ο με 9ο αιώνα, δέχτηκε προσθήκες και επεκτάσεις από τους κατακτητές του νησιού και για πολλούς αιώνες υπήρξε το διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της χώρας.
Παραδοσιακές στολές, χοροί και πανηγύρια για το απόσταγμα της σούμας στο χωριό Μεστά.
Νότια της πόλης εκτείνεται η περιοχή του Κάμπου, με τα λεγόμενα Καμπόχωρα. Στις ειδυλλιακές εκτάσεις του ο επισκέπτης συναντά περίκλειστα περιβόλια με εσπεριδοειδή, ανθόκηπους και σπίτια με βοτσαλωτές αυλές, μαγγανοπήγαδα, όλα πίσω από ψηλούς τοίχους (παλιών γενουάτικων) αρχοντικών χτισμένων με χαρακτηριστικές κόκκινες και ωχρές θυμιανούσικες πέτρες. Βόρεια από τη Χώρα εκτείνεται η κατάφυτη κωμόπολη Βροντάδος, με ιδιαίτερη εφοπλιστική και ναυτική παράδοση.
Μετά τη Χώρα και το Βροντάδο, τα Καρδάμυλα, στη βόρεια Χίο, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος οικισμός του νησιού, με λιμάνι το Μάρμαρο. Η εκτεταμένη αστική ανάπτυξη, χάρη στους ναυτικούς και τους εφοπλιστές, είχε αρνητικές συνέπειες στη διάσωση του παραδοσιακού χαρακτήρα του οικισμού. Στον δρόμο προς τα Καρδάμυλα συναντάμε και το παραθαλάσσιο χωριό Λαγκάδα, που φημίζεται για τις ψαροταβέρνες του.
Βέσσα. Χαρακτηριστικά σπίτια και γειτονιά στο χιώτικο μαστιχοχώρι, γενέτειρα του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντίνου Ε’ (1897-1901).
Η βορειοδυτική Χίος αποτελεί έναν παρθένο προορισμό, σχεδόν απαλλαγμένο από την τουριστική κίνηση, καθώς ανάμεσα στο όρη Πεληναίο και Αμανή οι κάτοικοι των χωριών ζουν από την καλλιέργεια της γης.
Ξεχωριστές παραλίες
Η δημοφιλέστερη παραλία του νησιού, ο Καρφάς, βρίσκεται 7 χιλιόμετρα νοτίως της χώρας. Στην αμμώδη έκταση του ομώνυμου όρμου ο επισκέπτης θα βρει μια πλήρως οργανωμένη και πολυσύχναστη παραλία, με ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, τουριστικά καταστήματα και πλούσια νυχτερινή ζωή. Κοντά στον Καρφά υπάρχει και η οργανωμένη παραλία του Μέγα Λημνιώνα, επίσης πλούσια σε τουριστικές εγκαταστάσεις.
Το Ναυτικό Μουσείο Χίου υπενθυμίζει στον επισκέπτη τη σπουδαία ναυτική παράδοση του νησιού.
Προς την αντίθετη κατεύθυνση από την πόλη, προς Βορρά, εκτείνεται η βοτσαλωτή παραλία της Δασκαλόπετρας ή της Πέτρας του Ομήρου.
Λαξεύματα σε βράχο της περιοχής θεωρήθηκαν λανθασμένα ως τοποθεσία όπου δίδασκε ο Ομηρος, καθώς, σύμφωνα με γραπτές πηγές, ο επικός ποιητής έζησε και δίδαξε στη Χίο, ωστόσο στην πραγματικότητα πρόκειται για ιερό της θεάς Κυβέλης.
Κοντά στο χωριό Καλιμασσιά υπάρχει η παραλία της Αγίας Φωτεινής ή Αγία Φωτιά, με λευκό βότσαλο, ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες. Στη νοτιοανατολική Χίο και σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από τη Χώρα είναι η επίσης οργανωμένη παραλία της Κώμης, με ποικίλες τουριστικές εγκαταστάσεις. Στη δυτική ακτή του νησιού, 30 χιλιόμετρα από την πόλη, υπάρχει η παραλία κοντά στο χωριό Λιθί, με εξαιρετικές ταβέρνες για ψάρι. Τέλος, κοντά στα Καρδάμυλα βρίσκονται ο παραθαλάσσιος οικισμός και η παραλία του Ναγού.
Σύγχρονο μπρούντζινο γυναικείο άγαλμα, με φόντο τον προμαχώνα από το κάστρο της Χίου.
Στο Εμποριό, 6 χιλιόμετρα από το Πυργί, εκτός από τις διάσπαρτες βίλες των εφοπλιστών υπάρχει και η ξεχωριστή παραλία Μαύρα Βόλια, τα μαύρα βότσαλα της οποίας είναι κατάλοιπο της ηφαιστειογενούς δραστηριότητας στην περιοχή. Το Φώκι και τα Βρουλίδια είναι ακόμη δύο παραλίες παρόμοιας φυσικής ομορφιάς κοντά στον παραθαλάσσιο οικισμό του Εμποριού. Κοντά στη Βολισσό ο επισκέπτης της Χίου έχει αρκετές επιλογές για μπάνιο.
Στην ερημική παραλία Λαμψά, με τα βαθιά, παγωμένα νερά της, στον Μάναγρο, τη μεγαλύτερη παραλία του νησιού με χοντρή άμμο και μήκος 1,5 χιλιόμετρο, στον οικισμό Λήμνος και στο επίνειο της Βολισσού, στα Λημνιά, όπου υπάρχουν και μικρές ταβέρνες, καφέ και καταλύματα.
Ειδυλλιακός περίκλειστος κήπος στον Κάμπο.
Η γνωστότερη παραλία της βορειοδυτικής Χίου, με χοντρή άμμο, είναι τα Λευκάθια, που είναι οργανωμένη πλαζ, όπως και τα Μαγεμένα. Ενα χιλιόμετρο μετά τη διασταύρωση του δρόμου για το Λιθί, ένας σχετικά ομαλός χωματόδρομος οδηγεί στην παραλία Γυάλι.
Από τον δρόμο Αυγώνυμα-Σιδηρούντα ο επισκέπτης φτάνει στις παραλίες Σανί (με περπάτημα δέκα λεπτών) και Ελίντα.
Τα μεσαιωνικά χωριάΩρες μεσημεριανής ανάπαυσης σε σκιερό δρομάκι των Ολύμπων, ένα από τα 21 μαστιχοχώρια του νησιού.
Τα Μεστά είναι το πιο καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό χωριό της Χίου και υπολογίζεται ότι συστήθηκε τον 8ο μ.Χ. αιώνα, αν και τα κεραμεικά ευρήματα στο λιμάνι των Μεστών ανάγονται στην αρχαιότητα. Η μορφή του είναι οχυρωματική και αναπτύχθηκε πλήρως στα τέλη του 14ου, αρχές του 15ου αιώνα από τους Γενουάτες, για την προστασία των καλλιεργητών της μαστίχας και του ίδιου του πολύτιμου προϊόντος από τις πειρατικές επιδρομές. Την Καθαρά Δευτέρα στην κεντρική πλατεία των Μεστών αναβιώνει το Εθιμο του Αγά. Σήμερα ο πληθυσμός των Μεστών υπολογίζεται σε 500 κατοίκους.
Αμέσως μετά τα Μεστά, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου, βρίσκονται οι Ολύμποι, ένα από τα 21 μαστιχοχώρια του νησιού, σε απόσταση 32 χιλιομέτρων από τη χώρα. Ιδρύθηκε την εποχή των Παλαιολόγων, τον 13ο αιώνα, και μέχρι το 1821 -όταν και εξαλείφθηκε ο φόβος των πειρατών- περιοριζόταν μόνο μέσα στο κάστρο που προφύλασσε το χωριό. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται ο Αγάς, όπως και τα Μεστά, και το σπήλαιο των Ολύμπων, βάθους 57 μέτρων, το οποίο ξεκίνησε να σχηματίζεται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια.
Μαύρα Βόλια: Το μοναδικό μαύρο χρώμα των βοτσάλων της παραλίας οφείλεται στον άλλοτε ηφαιστειογενή χαρακτήρα της περιοχής.
Το Πυργί βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο του νησιού, είναι το μεγαλύτερο μαστιχοχώρι της Χίου και στο κέντρο του δεσπόζει ο ημικατεστραμμένος πύργος που έδωσε στο χωριό την ονομασία του. Ιδρύθηκε πιθανόν μεταξύ 14ου-15ου μ.Χ. αιώνα, υπέστη ελάχιστες καταστροφές στον μεγάλο σεισμό του 1881 και χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής του αποτελεί η ιδιαίτερη εξωτερική διακόσμηση των επιχρισμάτων στις προσόψεις των σπιτιών.
Η πρωτεύουσα της βορειοδυτικής Χίου, η Βολισσός, υπήρξε σημαντικό κέντρο του νησιού και δεύτερη πόλη, μετά τη Χώρα, ήδη από τα μεσαιωνικά χρόνια, χάρη στο ισχυρό κάστρο που την προστάτευε. Επτά χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Βολισσού, που σήμερα αριθμεί περίπου 500 κατοίκους, βρίσκεται το σημαντικότερο προσκύνημα του νησιού, η εκκλησία της Αγίας Μαρκέλλας (βαφτιστικό όνομα συχνότατο στη Χίο), που πανηγυρίζει στις 22 Ιουλίου και δέχεται πλήθος πιστών. 450 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, σε έναν απόκρημνο βράχο που προστατεύεται νοτιοδυτικά από μια ιλιγγιώδη χαράδρα, βρίσκεται το μεσαιωνικό φρουριακό χωριό Ανάβατος, ο επονομαζόμενος "Μυστράς της Χίου", με τους λιγοστούς και όχι μόνιμους κατοίκους στα χαμηλά και τον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο στα ψηλότερα.
Η επίπονη συλλογή του μοναδικού χιώτικου καρπού, πάνω από το ασπρόχωμα που έχει επιμελώς στρωθεί γύρω από τη ρίζα.
Στην κεντρική Χίο, 16 χιλιόμετρα από τη Χώρα και 6 χιλιόμετρα πριν από τον Ανάβατο, συναντούμε τα Αυγώνυμα. Ακόμη ένα μεσαιωνικό χωριό, με λίγους κατοίκους, πολλούς μετανάστες στις ΗΠΑ, εξαιρετικό ηλιοβασίλεμα, θέα προς τα Ψαρά, λίγα και εκλεκτά ταβερνάκια και τουριστικά καταλύματα. Στις 23 Απριλίου γίνεται το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου στην Ελίντα, "του καβγατζή", καθώς μετά τους μεζέδες και τη σούμα (δυνατό και εύοσμο χιώτικο απόσταγμα σύκου) οι κάτοικοι συχνά παρεκτρέπονται για το ποιος προσέφερε τα περισσότερα στην εκκλησία (λάδι, χρήματα κ.λπ.), ώστε να διατηρήσει το εικόνισμα του αγίου στο σπίτι του για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στη χρονιά.
Για τους παραθεριστές πανηγύρι πραγματοποιείται στα Αυγώνυμα και στις 9 Σεπτεμβρίου (Γενέθλιο της Θεοτόκου).
Η μαστίχα
Τα Μεστά είναι το πιο καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό χωριό της Χίου και υπολογίζεται ότι συστήθηκε τον 8ο μ.Χ. αιώνα, αν και τα κεραμεικά ευρήματα στο λιμάνι των Μεστών ανάγονται στην αρχαιότητα. Η μορφή του είναι οχυρωματική και αναπτύχθηκε πλήρως στα τέλη του 14ου, αρχές του 15ου αιώνα από τους Γενουάτες, για την προστασία των καλλιεργητών της μαστίχας και του ίδιου του πολύτιμου προϊόντος από τις πειρατικές επιδρομές. Την Καθαρά Δευτέρα στην κεντρική πλατεία των Μεστών αναβιώνει το Εθιμο του Αγά. Σήμερα ο πληθυσμός των Μεστών υπολογίζεται σε 500 κατοίκους.
Αμέσως μετά τα Μεστά, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου, βρίσκονται οι Ολύμποι, ένα από τα 21 μαστιχοχώρια του νησιού, σε απόσταση 32 χιλιομέτρων από τη χώρα. Ιδρύθηκε την εποχή των Παλαιολόγων, τον 13ο αιώνα, και μέχρι το 1821 -όταν και εξαλείφθηκε ο φόβος των πειρατών- περιοριζόταν μόνο μέσα στο κάστρο που προφύλασσε το χωριό. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται ο Αγάς, όπως και τα Μεστά, και το σπήλαιο των Ολύμπων, βάθους 57 μέτρων, το οποίο ξεκίνησε να σχηματίζεται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια.
Μαύρα Βόλια: Το μοναδικό μαύρο χρώμα των βοτσάλων της παραλίας οφείλεται στον άλλοτε ηφαιστειογενή χαρακτήρα της περιοχής.
Το Πυργί βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο του νησιού, είναι το μεγαλύτερο μαστιχοχώρι της Χίου και στο κέντρο του δεσπόζει ο ημικατεστραμμένος πύργος που έδωσε στο χωριό την ονομασία του. Ιδρύθηκε πιθανόν μεταξύ 14ου-15ου μ.Χ. αιώνα, υπέστη ελάχιστες καταστροφές στον μεγάλο σεισμό του 1881 και χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής του αποτελεί η ιδιαίτερη εξωτερική διακόσμηση των επιχρισμάτων στις προσόψεις των σπιτιών.
Η πρωτεύουσα της βορειοδυτικής Χίου, η Βολισσός, υπήρξε σημαντικό κέντρο του νησιού και δεύτερη πόλη, μετά τη Χώρα, ήδη από τα μεσαιωνικά χρόνια, χάρη στο ισχυρό κάστρο που την προστάτευε. Επτά χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Βολισσού, που σήμερα αριθμεί περίπου 500 κατοίκους, βρίσκεται το σημαντικότερο προσκύνημα του νησιού, η εκκλησία της Αγίας Μαρκέλλας (βαφτιστικό όνομα συχνότατο στη Χίο), που πανηγυρίζει στις 22 Ιουλίου και δέχεται πλήθος πιστών. 450 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, σε έναν απόκρημνο βράχο που προστατεύεται νοτιοδυτικά από μια ιλιγγιώδη χαράδρα, βρίσκεται το μεσαιωνικό φρουριακό χωριό Ανάβατος, ο επονομαζόμενος "Μυστράς της Χίου", με τους λιγοστούς και όχι μόνιμους κατοίκους στα χαμηλά και τον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο στα ψηλότερα.
Η επίπονη συλλογή του μοναδικού χιώτικου καρπού, πάνω από το ασπρόχωμα που έχει επιμελώς στρωθεί γύρω από τη ρίζα.
Στην κεντρική Χίο, 16 χιλιόμετρα από τη Χώρα και 6 χιλιόμετρα πριν από τον Ανάβατο, συναντούμε τα Αυγώνυμα. Ακόμη ένα μεσαιωνικό χωριό, με λίγους κατοίκους, πολλούς μετανάστες στις ΗΠΑ, εξαιρετικό ηλιοβασίλεμα, θέα προς τα Ψαρά, λίγα και εκλεκτά ταβερνάκια και τουριστικά καταλύματα. Στις 23 Απριλίου γίνεται το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου στην Ελίντα, "του καβγατζή", καθώς μετά τους μεζέδες και τη σούμα (δυνατό και εύοσμο χιώτικο απόσταγμα σύκου) οι κάτοικοι συχνά παρεκτρέπονται για το ποιος προσέφερε τα περισσότερα στην εκκλησία (λάδι, χρήματα κ.λπ.), ώστε να διατηρήσει το εικόνισμα του αγίου στο σπίτι του για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στη χρονιά.
Για τους παραθεριστές πανηγύρι πραγματοποιείται στα Αυγώνυμα και στις 9 Σεπτεμβρίου (Γενέθλιο της Θεοτόκου).
Η μαστίχαΌταν ο Χριστόφορος Κολόμβος σημειώνει στο ημερολόγιό του, έπειτα από επίσκεψη στη Χίο (1474-1475), ότι η Δημοκρατία της Γένοβας εξασφαλίζει ανά έτος από τη μαστίχα 50.000 δουκάτα, το φημισμένο χιώτικο προϊόν είναι ήδη γνωστό σε ολόκληρο τον κόσμο. Εκτός από εξαγώγιμο και επικερδές προϊόν η μαστίχα είχε διαδοθεί ευρέως από την αρχαιότητα για τις πολλές και ευεργετικές χρήσεις της. Από τους πρώτους αιώνες μ.Χ. τη χρησιμοποιούσαν για την αντιμετώπιση στομαχικών διαταραχών και την καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Η χρήση της για την υγεία της στοματικής κοιλότητας, τα ματωμένα ούλα και την κακοσμία ήταν τόσο διαδεδομένη, ώστε ο γιατρός Παύλος ο Αιγινίτης τον 17ο αιώνα κατέγραψε συνταγή οδοντόκρεμας που την περιελάμβανε.
Ο ρόλος της μαστίχας στην υγιεινή του στόματος και σε στομαχικές παθήσεις, όπως και η ωφέλιμη δράση των συστατικών της σε έλκη, εγκαύματα και πληγές, έχει επιβεβαιωθεί και από τη σύγχρονη φαρμακευτική, σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις του αυτοκρατορικού γιατρού του Ιουστινιανού, Αέτιου (6ος μ.Χ.), ο οποίος πίστευε πως με τη μαστίχα μπορούσαν να συγκολληθούν οι τρίχες που έφευγαν χωρίς τη θέλησή τους. Ο ίδιος γιατρός, ωστόσο, δεν παρέλειψε να καταγράψει τη συνταγή για μια κρέμα ομορφιάς της πατρικίας Πελαγίας, η οποία εκτός από μυαλό ελαφιού περιείχε και μαστίχα. Ο φημισμένος φαρμακολόγος του 1ου μ.Χ. αιώνα Διοσκουρίδης είχε επίσης επισημάνει ότι το μαστίχινον, μείγμα μαστίχας και λαδιού, το μεταχειρίζονταν οι φιλάρεσκοι για να δώσουν φωτεινότητα στο πρόσωπό τους.
Τα "δάκρυα" της μαστίχας έχουν τη θέση τους και στη γαστρονομία. Σύμφωνα με γεωγράφο του 3ου αιώνα μ.Χ., η μαστίχα χρησίμευε στον αρωματισμό των κρασιών, ενώ εικάζεται βάσιμα και η χρήση της ως μπαχαρικό στα αυτοκρατορικά μαγειρεία της οθωμανικής Κωνσταντινούπολης, σε μια εποχή που η μαστίχα κόστιζε το βάρος της σε ασήμι. Στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης το "άσπρο γλυκό", δηλαδή το "υποβρύχιο" με γεύση μαστίχα, προσφέρεται μέχρι τις μέρες μας ως επίσημο κέρασμα.
Στην ποτοποιία το μαστίχι δανείζει το άρωμά του σε ούζα και λικέρ μαστίχας και στην αρτοποιία χρησιμοποιείται στο ψωμί, σε κουλούρια, στο παξιμάδι και στα μπισκότα. Εκτός από τις γνωστές χρήσεις της στη ζαχαροπλαστική -σκαλτσούνια, βασιλόπιτες, μαρέγκες κ.ά.- η μαστίχα παλαιόθεν γινόταν και παγωτό, το λεγόμενο "ντοτουρμά". Αν και στην ελληνική κουζίνα η μαστίχα έχει αρχίσει να αξιοποιείται κάπως τα τελευταία χρόνια, δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο στην ανατολίτικη. Οι Αραβες και οι Οθωμανοί τη χρησιμοποιούν εδώ και αιώνες σε ευρεία κλίμακα σε συνταγές με ρύζι, ψάρι, κρέας και κοτόπουλο.
Διαδοχικές καμάρες του μεσαιωνικού χωριού Πυργί, διακοσμημένες με μοναδικό τρόπο.
Fast Info
Οικοπεριηγητικός τουρισμός
Ο Βασίλης Μπάλλας ασχολείται με τη μαστιχοκαλλιέργεια και συγχρόνως διατηρεί το γραφείο οικοπεριηγητικού τουρισμού Masticulture, με έδρα τα Μεστά, το οποίο, μεταξύ άλλων, οργανώνει και εκδρομές στα μαστιχόδεντρα. Η περιήγηση ξεκινά από τα Μεστά με προμήθειες από φρέσκο ζυμωτό ψωμί σε ξυλόφουρνο, χουρμαδοελιές χιώτικες, ντόπιο κρασί και τυρί και οι εκδρομείς διασχίζουν αρχικά ένα μονοπάτι που περνά από το μποστάνι του Βασίλη.
Οι άνυδρες ντομάτες, τα καρπούζια, τα ξυλάγγουρα και τα άλλα προϊόντα εποχής, που καλλιεργούνται με βιολογικές μεθόδους, φορτώνονται σε καλάθια και μεταφέρονται στο μαστιχοχώραφο. Ακολουθεί επίδειξη του τρόπου προετοιμασίας και περισυλλογής της ρητίνης, με τους επισκέπτες να συμμετέχουν στο ασπροχωμάτισμα του δέντρου, το κέντημα κ.ο.κ. Οταν η ξενάγηση γίνεται σε σχολικές ομάδες (από την Αθήνα μέχρι το Λονδίνο), παίρνει έναν χαρακτήρα εκπαιδευτικό και συνάμα παιγνιώδη. Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες και συναγωνίζονται στα διαδοχικά στάδια της "παραγωγικής" διαδικασίας.
Η περιήγηση και το παιχνίδι καταλήγει στο τραπέζι με τα παραδοσιακά προϊόντα, που στρώνεται επί τόπου κάτω από τον ίσκιο των μαστιχόδεντρων. Την αξιέπαινη αυτή προσπάθεια της Masticulture έχουν ξεχωρίσει και οι τουριστικοί οδηγοί Lonely Planet, συμπεριλαμβάνοντάς τη στη λίστα με τους δέκα κορυφαίους πράσινους προορισμούς στην Ελλάδα (Πληροφορίες: www.masticulture.com, 22710 76084, 6976 113007, 6973 558881).
Εκδρομές
Το νησάκι Οινούσσες, νησί των εφοπλιστών, προσφέρεται για εκδρομή από το λιμάνι της Χίου. Εκτός από τη μεγάλη Σχολή Εμπορικής Ναυτιλίας στο νησί, υπάρχουν ξενοδοχείο, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες κ.λπ. Δώδεκα μίλια βορειοδυτικά της Χίου βρίσκονται τα Ψαρά. Σήμερα έχουν περίπου 500 κατοίκους, ενώ πριν από τη σφαγή του 1824 από τους Τούρκους το νησί του ναύαρχου Κανάρη αριθμούσε περίπου 18.000 ψυχές. Από τα Λημνιά (επίνειο της Βολισσού) και το λιμάνι της Χώρας το καλοκαίρι υπάρχει τακτική συγκοινωνία για το ιστορικό νησί, που διαθέτει κάποια καφενεία με μεζέδες και ολιγάριθμα ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Η Νέα Μονή
Στο κέντρο του νησιού, 12 χιλιόμετρα από τη Χώρα, η Νέα Μονή, παγκοσμίου φήμης μεσαιωνικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, προστατευόμενο από την UNESCO (από το 1990), θεωρείται το σημαντικότερο αξιοθέατο του νησιού. Το ιστορικό μοναστήρι ιδρύθηκε το 1042 και εορτάζει στις 23 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου).
Η περίοδος ακμής του μοναστηριού ήρθε στην υστεροβυζαντινή περίοδο, όπου η μονή αριθμούσε, χωρίς υπερβολή, μία χιλιάδα μοναχών, ενώ η περιουσία που εκμεταλλευόταν αντιστοιχούσε στα δύο τρίτα των συνολικών κτημάτων της Χίου. Σημαντικές καταστροφές υπέστη το μοναστήρι με την πυρπόληση και τη λεηλασία των Τούρκων το 1822, και στον μεγάλο σεισμό του 1881.
Η μονή ξεχωρίζει για τα θαυμάσιας τέχνης ψηφιδωτά του, φτιαγμένα από καλλιτέχνες της Κωνσταντινούπολης, με τεχνοτροπία που υπήρχε στα αυτοκρατορικά ανάκτορα της Βασιλεύουσας. Μαζί με τη Μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία και τη Μονή Δαφνιού τα ψηφιδωτά της Νέας Μονής θεωρούνται τα κορυφαία μεσαιωνικά δείγματα αυτής της τέχνης στον ελλαδικό χώρο. Μεταξύ άλλων, οι παραστάσεις της Βάπτισης, της Ανάστασης και της Σταύρωσης, στο Καθολικό του μοναστηριού συγκροτούν ένα αριστουργηματικό τρίπτυχο που αποπνέει πνευματικό κάλλος.
Φαγητό
Από το ψητό μαστέλο (μαλακό αγελαδινό τυρί) μέχρι τα αβγοκαλάμαρα και από το λιόκαυτο (ψάρι που ψήνεται στον ήλιο) μέχρι την ταμπουραδόπιτα (με κόκκινη κολοκύθα και τυρί) η Χίος διαθέτει μεγάλο εύρος γευστικών επιλογών είτε στη Χώρα είτε σε εξαιρετικές παραθαλάσσιες ή ορεινές ταβέρνες (ουζερί και εστιατόρια) στο υπόλοιπο νησί. Οι προτάσεις που ακολουθούν είναι ενδεικτικές.
"Χότζας" (Γεωργίου Κονδύλη 3, 22710 42787). Λειτουργεί από το 1882 και βρίσκεται μέσα στην πόλη της Χίου.
"Θεοδοσίου" (Νεωρίων 33, 22710 24250 & 6972301592). Ουζερί στην επονομαζόμενη φτωχιά προκυμαία της πόλης της Χίου.
"Το Τσίκουδο" (Λεωφόρος Αιγαίου 40-42, 22710 40111 & 69746337) στην Προκυμαία της Χίου.
"Το κεχριμπάρι" (Αγίων Αναργύρων 7). Μεζεδοπωλείο στο κέντρο της πόλης, πίσω από το Ομήρειο.
Στη Λαγκάδα, στα βορειοανατολικά παράλια του νησιού (16 χλμ. από τη Χώρα), υπάρχει η ψαροταβέρνα του "Πασσά" (22710 74218).
Εκλεκτούς μεζέδες θα βρει κανείς στο ουζερί του Κώστα Μονογιούδη στο Νεχώρι ή Νεοχώρι (9 χλμ. νοτίως της Χώρας).
Στο παραθαλάσσιο μαστιχοχώρι Καταρράκτης η ταβέρνα της κυρά Δάφνης προσφέρει νόστιμο μαγειρευτό φαγητό και ψάρι από το οικογενειακό καΐκι.
Η ταβέρνα της κυρά Δέσποινας στο Λιθί (23,5 χλμ. από τη Χώρα), στη δυτική Χίο, προσφέρεται για ψάρι.
Διαμονή
Η μεγάλη έκταση του νησιού προσφέρει πληθώρα επιλογών στον επισκέπτη. Οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που προτείνονται είναι ενδεικτικά.
"Ξενοδοχείο Χανδρής" (22710 44401 - 410, www.chan?dris.gr). Από τη γνωστή σειρά ξενοδοχείων, στο λιμάνι της πόλης, με 139 δωμάτια και θέα είτε προς τη θάλασσα είτε προς τα περιβόλια του Κάμπου.
"Erytha Hotel & Resort" (22710 32311 - 16 www.erytha.gr). Μεγάλο ξενοδοχείο, πάνω στη θάλασσα στον Καρφά.
"GOLDEN SAND" (22710 32080 - 81 www.goldensand.gr). Ανεση και παροχές στον κοσμοπολίτικο Καρφά.
"Αίπος Village" (22710 92248, 22710 92266, www.aepos-village.gr). Ενα είδος τουριστικού αθλητικού χωριού, που συνδυάζει την ομορφιά του ομώνυμου οροπεδίου στην περιοχή του Βροντάδου.
"Emporios Bay" (22710-70180-2, www.emporiosbay.com). Μικρό ξενοδοχείο στον κόλπο του Εμποριού, 4 χιλιόμετρα από το μεσαιωνικό χωριό Πυργί.
"Medieval Castle" (22710 76345, www.mcsuites.gr). Συγκρότημα από 14 σουίτες διάσπαρτες στο μεσαιωνικό χωριό Μεστά.
"Vouno Village Apartments" (22710 22280, 6946 026661, www.vouno?village.gr).
9 καλαίσθητα, παραδοσιακά διαμερίσματα στο ομώνυμο μεσαιωνικό χωριό.
"VOLISSOS HOLIDAY HOMES" (22740 21700, www.volissosholi?dayhomes.gr). Στα Λημνιά της Βολισσού, στη βορειοδυτική Χίο.
Κείμενο: Νίκος Κουφάκης
Φωτογραφίες: Κλαίρη Μουσταφέλλου
Ο ρόλος της μαστίχας στην υγιεινή του στόματος και σε στομαχικές παθήσεις, όπως και η ωφέλιμη δράση των συστατικών της σε έλκη, εγκαύματα και πληγές, έχει επιβεβαιωθεί και από τη σύγχρονη φαρμακευτική, σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις του αυτοκρατορικού γιατρού του Ιουστινιανού, Αέτιου (6ος μ.Χ.), ο οποίος πίστευε πως με τη μαστίχα μπορούσαν να συγκολληθούν οι τρίχες που έφευγαν χωρίς τη θέλησή τους. Ο ίδιος γιατρός, ωστόσο, δεν παρέλειψε να καταγράψει τη συνταγή για μια κρέμα ομορφιάς της πατρικίας Πελαγίας, η οποία εκτός από μυαλό ελαφιού περιείχε και μαστίχα. Ο φημισμένος φαρμακολόγος του 1ου μ.Χ. αιώνα Διοσκουρίδης είχε επίσης επισημάνει ότι το μαστίχινον, μείγμα μαστίχας και λαδιού, το μεταχειρίζονταν οι φιλάρεσκοι για να δώσουν φωτεινότητα στο πρόσωπό τους.
Τα "δάκρυα" της μαστίχας έχουν τη θέση τους και στη γαστρονομία. Σύμφωνα με γεωγράφο του 3ου αιώνα μ.Χ., η μαστίχα χρησίμευε στον αρωματισμό των κρασιών, ενώ εικάζεται βάσιμα και η χρήση της ως μπαχαρικό στα αυτοκρατορικά μαγειρεία της οθωμανικής Κωνσταντινούπολης, σε μια εποχή που η μαστίχα κόστιζε το βάρος της σε ασήμι. Στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης το "άσπρο γλυκό", δηλαδή το "υποβρύχιο" με γεύση μαστίχα, προσφέρεται μέχρι τις μέρες μας ως επίσημο κέρασμα.
Στην ποτοποιία το μαστίχι δανείζει το άρωμά του σε ούζα και λικέρ μαστίχας και στην αρτοποιία χρησιμοποιείται στο ψωμί, σε κουλούρια, στο παξιμάδι και στα μπισκότα. Εκτός από τις γνωστές χρήσεις της στη ζαχαροπλαστική -σκαλτσούνια, βασιλόπιτες, μαρέγκες κ.ά.- η μαστίχα παλαιόθεν γινόταν και παγωτό, το λεγόμενο "ντοτουρμά". Αν και στην ελληνική κουζίνα η μαστίχα έχει αρχίσει να αξιοποιείται κάπως τα τελευταία χρόνια, δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο στην ανατολίτικη. Οι Αραβες και οι Οθωμανοί τη χρησιμοποιούν εδώ και αιώνες σε ευρεία κλίμακα σε συνταγές με ρύζι, ψάρι, κρέας και κοτόπουλο.
Διαδοχικές καμάρες του μεσαιωνικού χωριού Πυργί, διακοσμημένες με μοναδικό τρόπο.
Fast Info
Οικοπεριηγητικός τουρισμός
Ο Βασίλης Μπάλλας ασχολείται με τη μαστιχοκαλλιέργεια και συγχρόνως διατηρεί το γραφείο οικοπεριηγητικού τουρισμού Masticulture, με έδρα τα Μεστά, το οποίο, μεταξύ άλλων, οργανώνει και εκδρομές στα μαστιχόδεντρα. Η περιήγηση ξεκινά από τα Μεστά με προμήθειες από φρέσκο ζυμωτό ψωμί σε ξυλόφουρνο, χουρμαδοελιές χιώτικες, ντόπιο κρασί και τυρί και οι εκδρομείς διασχίζουν αρχικά ένα μονοπάτι που περνά από το μποστάνι του Βασίλη.
Οι άνυδρες ντομάτες, τα καρπούζια, τα ξυλάγγουρα και τα άλλα προϊόντα εποχής, που καλλιεργούνται με βιολογικές μεθόδους, φορτώνονται σε καλάθια και μεταφέρονται στο μαστιχοχώραφο. Ακολουθεί επίδειξη του τρόπου προετοιμασίας και περισυλλογής της ρητίνης, με τους επισκέπτες να συμμετέχουν στο ασπροχωμάτισμα του δέντρου, το κέντημα κ.ο.κ. Οταν η ξενάγηση γίνεται σε σχολικές ομάδες (από την Αθήνα μέχρι το Λονδίνο), παίρνει έναν χαρακτήρα εκπαιδευτικό και συνάμα παιγνιώδη. Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες και συναγωνίζονται στα διαδοχικά στάδια της "παραγωγικής" διαδικασίας.
Η περιήγηση και το παιχνίδι καταλήγει στο τραπέζι με τα παραδοσιακά προϊόντα, που στρώνεται επί τόπου κάτω από τον ίσκιο των μαστιχόδεντρων. Την αξιέπαινη αυτή προσπάθεια της Masticulture έχουν ξεχωρίσει και οι τουριστικοί οδηγοί Lonely Planet, συμπεριλαμβάνοντάς τη στη λίστα με τους δέκα κορυφαίους πράσινους προορισμούς στην Ελλάδα (Πληροφορίες: www.masticulture.com, 22710 76084, 6976 113007, 6973 558881).
Εκδρομές
Το νησάκι Οινούσσες, νησί των εφοπλιστών, προσφέρεται για εκδρομή από το λιμάνι της Χίου. Εκτός από τη μεγάλη Σχολή Εμπορικής Ναυτιλίας στο νησί, υπάρχουν ξενοδοχείο, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες κ.λπ. Δώδεκα μίλια βορειοδυτικά της Χίου βρίσκονται τα Ψαρά. Σήμερα έχουν περίπου 500 κατοίκους, ενώ πριν από τη σφαγή του 1824 από τους Τούρκους το νησί του ναύαρχου Κανάρη αριθμούσε περίπου 18.000 ψυχές. Από τα Λημνιά (επίνειο της Βολισσού) και το λιμάνι της Χώρας το καλοκαίρι υπάρχει τακτική συγκοινωνία για το ιστορικό νησί, που διαθέτει κάποια καφενεία με μεζέδες και ολιγάριθμα ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Η Νέα Μονή
Στο κέντρο του νησιού, 12 χιλιόμετρα από τη Χώρα, η Νέα Μονή, παγκοσμίου φήμης μεσαιωνικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, προστατευόμενο από την UNESCO (από το 1990), θεωρείται το σημαντικότερο αξιοθέατο του νησιού. Το ιστορικό μοναστήρι ιδρύθηκε το 1042 και εορτάζει στις 23 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου).
Η περίοδος ακμής του μοναστηριού ήρθε στην υστεροβυζαντινή περίοδο, όπου η μονή αριθμούσε, χωρίς υπερβολή, μία χιλιάδα μοναχών, ενώ η περιουσία που εκμεταλλευόταν αντιστοιχούσε στα δύο τρίτα των συνολικών κτημάτων της Χίου. Σημαντικές καταστροφές υπέστη το μοναστήρι με την πυρπόληση και τη λεηλασία των Τούρκων το 1822, και στον μεγάλο σεισμό του 1881.
Η μονή ξεχωρίζει για τα θαυμάσιας τέχνης ψηφιδωτά του, φτιαγμένα από καλλιτέχνες της Κωνσταντινούπολης, με τεχνοτροπία που υπήρχε στα αυτοκρατορικά ανάκτορα της Βασιλεύουσας. Μαζί με τη Μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία και τη Μονή Δαφνιού τα ψηφιδωτά της Νέας Μονής θεωρούνται τα κορυφαία μεσαιωνικά δείγματα αυτής της τέχνης στον ελλαδικό χώρο. Μεταξύ άλλων, οι παραστάσεις της Βάπτισης, της Ανάστασης και της Σταύρωσης, στο Καθολικό του μοναστηριού συγκροτούν ένα αριστουργηματικό τρίπτυχο που αποπνέει πνευματικό κάλλος.
Φαγητό
Από το ψητό μαστέλο (μαλακό αγελαδινό τυρί) μέχρι τα αβγοκαλάμαρα και από το λιόκαυτο (ψάρι που ψήνεται στον ήλιο) μέχρι την ταμπουραδόπιτα (με κόκκινη κολοκύθα και τυρί) η Χίος διαθέτει μεγάλο εύρος γευστικών επιλογών είτε στη Χώρα είτε σε εξαιρετικές παραθαλάσσιες ή ορεινές ταβέρνες (ουζερί και εστιατόρια) στο υπόλοιπο νησί. Οι προτάσεις που ακολουθούν είναι ενδεικτικές.
"Χότζας" (Γεωργίου Κονδύλη 3, 22710 42787). Λειτουργεί από το 1882 και βρίσκεται μέσα στην πόλη της Χίου.
"Θεοδοσίου" (Νεωρίων 33, 22710 24250 & 6972301592). Ουζερί στην επονομαζόμενη φτωχιά προκυμαία της πόλης της Χίου.
"Το Τσίκουδο" (Λεωφόρος Αιγαίου 40-42, 22710 40111 & 69746337) στην Προκυμαία της Χίου.
"Το κεχριμπάρι" (Αγίων Αναργύρων 7). Μεζεδοπωλείο στο κέντρο της πόλης, πίσω από το Ομήρειο.
Στη Λαγκάδα, στα βορειοανατολικά παράλια του νησιού (16 χλμ. από τη Χώρα), υπάρχει η ψαροταβέρνα του "Πασσά" (22710 74218).
Εκλεκτούς μεζέδες θα βρει κανείς στο ουζερί του Κώστα Μονογιούδη στο Νεχώρι ή Νεοχώρι (9 χλμ. νοτίως της Χώρας).
Στο παραθαλάσσιο μαστιχοχώρι Καταρράκτης η ταβέρνα της κυρά Δάφνης προσφέρει νόστιμο μαγειρευτό φαγητό και ψάρι από το οικογενειακό καΐκι.
Η ταβέρνα της κυρά Δέσποινας στο Λιθί (23,5 χλμ. από τη Χώρα), στη δυτική Χίο, προσφέρεται για ψάρι.
Διαμονή
Η μεγάλη έκταση του νησιού προσφέρει πληθώρα επιλογών στον επισκέπτη. Οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που προτείνονται είναι ενδεικτικά.
"Ξενοδοχείο Χανδρής" (22710 44401 - 410, www.chan?dris.gr). Από τη γνωστή σειρά ξενοδοχείων, στο λιμάνι της πόλης, με 139 δωμάτια και θέα είτε προς τη θάλασσα είτε προς τα περιβόλια του Κάμπου.
"Erytha Hotel & Resort" (22710 32311 - 16 www.erytha.gr). Μεγάλο ξενοδοχείο, πάνω στη θάλασσα στον Καρφά.
"GOLDEN SAND" (22710 32080 - 81 www.goldensand.gr). Ανεση και παροχές στον κοσμοπολίτικο Καρφά.
"Αίπος Village" (22710 92248, 22710 92266, www.aepos-village.gr). Ενα είδος τουριστικού αθλητικού χωριού, που συνδυάζει την ομορφιά του ομώνυμου οροπεδίου στην περιοχή του Βροντάδου.
"Emporios Bay" (22710-70180-2, www.emporiosbay.com). Μικρό ξενοδοχείο στον κόλπο του Εμποριού, 4 χιλιόμετρα από το μεσαιωνικό χωριό Πυργί.
"Medieval Castle" (22710 76345, www.mcsuites.gr). Συγκρότημα από 14 σουίτες διάσπαρτες στο μεσαιωνικό χωριό Μεστά.
"Vouno Village Apartments" (22710 22280, 6946 026661, www.vouno?village.gr).
9 καλαίσθητα, παραδοσιακά διαμερίσματα στο ομώνυμο μεσαιωνικό χωριό.
"VOLISSOS HOLIDAY HOMES" (22740 21700, www.volissosholi?dayhomes.gr). Στα Λημνιά της Βολισσού, στη βορειοδυτική Χίο.
Κείμενο: Νίκος Κουφάκης
Φωτογραφίες: Κλαίρη Μουσταφέλλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου